ออกแบบกราฟิกโดย อัครวุฒิ
จากตอนที่แล้ว “จนกว่าจะไม่ต้องขัง” เราได้กางตัวเลขให้เห็นภาพรวมการจัดสรรเงินของกองทุนฯ ให้แก่ผู้ต้องขังและครอบครัวในปี 2567 ที่ผ่านมาและนับจากนี้ไป
ในรายงานตอนนี้เราจะอธิบายขอบเขตการช่วยเหลือค่าใช้จ่ายในการเดินทางแก่ผู้ต้องหา จำเลย และญาติผู้ต้องขัง ซึ่งเป็นหมวดที่มียอดจ่ายสูงแซงหน้าเงินช่วยเหลือผู้ต้องขังมาสองปีติดกันแล้ว โดยล่าสุดเมื่อสิ้นเดือนเมษายน 2568 ในวาระครบรอบสามปีของกองทุนราษฎรประสงค์ภายใต้การดูแลของมูลนิธิสิทธิอิสรา ยอดช่วยเหลือหมวดนี้แตะหลักสิบล้านบาทพอดี
ยอดเบิกค่าฯเดินทาง
สามปีเต็มที่ผ่านมาภายใต้มูลนิธิสิทธิอิสรา นับตั้งแต่ปลายเดือนเมษายน 2565 ถึงสิ้นเดือนเมษายน 2568 กองทุนราษฎรประสงค์ได้ช่วยเหลือค่าใช้จ่ายในการเดินทางสำหรับผู้ต้องหา จำเลย และญาติผู้ต้องขังไปแล้วทั้งสิ้น 709 คน จาก 504 คดี
จากที่เราได้รายงานไปในตอนที่ 1 “เงินรอระบาย” ยังเหลือจำเลยอีก 443 ราย (หรือ 311 คนถ้าไม่นับซ้ำ) จาก 216 คดี ที่เราจะต้องสะสางค่าใช้จ่ายในการเดินทางย้อนหลังให้ต่อไป ดังปรากฏในกราฟที่ยังไม่สิ้นสุด
มีอะไรในไปยาลน้อย
“ค่าใช้จ่ายในการเดินทาง” กินความหมายกว้างกว่าค่าเดินทางประเภทค่าน้ำมันหรือค่าโดยสาร เพราะมันหมายรวมถึงภาระค่าใช้จ่ายและค่าสูญเสียรายได้ที่เกิดขึ้นจากการต้องเดินทางด้วย การประมวลค่าฯเดินทางเป็นงานใหญ่ไม่แพ้การติดตามเงินประกันและการช่วยเหลือผู้ต้องขัง เพราะต้องอาศัยการสืบค้นนัดศาลตามจริงทั้งจากเอกสารใบนัดและในระบบออนไลน์ของศาลยุติธรรมรวมทั้งตรวจสอบหลักฐานค่าใช้จ่ายตามจริงทั้งหมด ทำให้เจ้าหน้าที่กองทุนมีอะไรให้ทำอยู่เสมอแม้ธุระงานวางประกันจะเบาลง ยิ่งเมื่อคดีสิ้นสุดไล่เลี่ยกันจำนวนมากขึ้นๆ เราก็ต้องจัดคิวเคลียร์ค่าใช้จ่ายย้อนหลังให้ตามลำดับความจำเป็นเร่งด่วน
นอกจากนี้ ดังที่กล่าวไปแล้วในตอนที่แล้ว เรายังมีการช่วยเหลือค่าใช้จ่ายในการเดินทางของญาติผู้ต้องขังในการไปเยี่ยมรายสัปดาห์ ไปรับกลับบ้าน ไปทำธุระแทนผู้ต้องขังที่สถานพยาบาลหรือสถานศึกษา และไปเป็นธุระให้กองทุนฯ การช่วยเหลือครอบครัวเหล่านี้เราเคยพิจารณาให้เป็นกรณีๆไปตั้งแต่ปี 2566 แต่เพิ่งตั้งเกณฑ์เป็นหมวดชัดเจนในปี 2567 ที่ผ่านมา
ที่โรงศาลใกล้บ้านคุณ
ในเชิงภูมิศาสตร์ เราได้ช่วยเหลือการเดินทางจากที่อยู่ 55 จังหวัด สู่หน่วยงานยุติธรรมอย่างน้อย 187 แห่งใน 42 จังหวัดทั่วประเทศ จำแนกหน่วยงานได้ตามแผนภูมิสายพานแผ่นสุดท้าย
เราคาดการณ์ว่ายอดโอนช่วยเหลือค่าฯเดินทางของทั้งปี 2568 นี้น่าจะพอๆกับของปี 2567 ส่วนของปีหน้า (2569) เราหวังว่าจะสามารถเคลียร์ค่าฯเดินทางที่เหลือได้หมดเท่าที่จะหมดได้ ก่อนที่มูลนิธิสิทธิอิสราจะหมดกำลังทรัพยากรและงบประมาณสำหรับการบริหารกองทุนฯ และจะต้องปรับลดองค์กรเพื่อให้สามารถยืนระยะพอที่จะทำภารกิจที่เหลืออยู่ได้เสร็จสิ้นต่อไป